Likwidacja szkody przez reprezentanta: zasady, prawo właściwe i terminy
Spis treści
Likwidacja szkody przez reprezentanta w Polsce – kluczowe informacje
W pierwszej kolejności reprezentant weryfikuje i potwierdza gwarancję ubezpieczeniową, tj. czy na datę zdarzenia wskazany pojazd był ubezpieczony w konkretnym zagranicznym zakładzie ubezpieczeń.
Następnie ustalane jest prawo właściwe, które będzie miało zastosowanie.
W jaki sposób ustalić prawo właściwe w wypadkach zagranicznych?
Należy sięgnąć do Ustawy Prawo prywatne międzynarodowe, której art. 34 odsyła do Konwencji o prawie właściwym dla wypadków drogowych, sporządzonej w Hadze dnia 4 maja 1971 r.
Artykuł 3 Konwencji o prawie właściwym dla wypadków drogowych stanowi podstawową zasadę tj. „Prawem właściwym jest prawo wewnętrzne państwa, w którym nastąpił wypadek”.
Przykładowo, jeżeli zdarzenie miało miejsce np. w Niemczech to najczęściej zastosowanie będzie miało prawo niemieckie. Nie jest to jednak reguła absolutna, gdyż wyjątki od tej zasady przewidziane są w art. 4 i 5 Konwencji o prawie właściwym dla wypadków drogowych.
Częstym błędem jest nieprawidłowe ustalenie prawa właściwego w oparciu o rozporządzenie (WE) nr 864/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. dotyczące prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych („Rzym II”). Błąd ten bywa popełniany również przez zakłady ubezpieczeń.
Takie podejście jest nieprawidłowe i może skutkować błędnym ustaleniem prawa właściwego, ponieważ co do zasady Konwencja haska odnosi się do umiejscowienia pojazdu (tzn. w którym kraju zarejestrowany był pojazd), natomiast rozporządzenie Rzym II – do miejsca zwykłego pobytu.
Tak więc, likwidacja odbywa się najczęściej w oparciu o prawo kraju zdarzenia, a więc w praktyce polskiej najczęściej prawo niemieckie, czeskie, słowackie, chorwackie, włoskie itd.
Jakie obowiązki i uprawnienia ma reprezentant?
Podobnie jak w przypadku korespondenta, reprezentant jest upoważniony jedynie do likwidacji szkód spowodowanych przez pojazd sprawcy, który miał zawartą umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych z reprezentowanym zakładem ubezpieczeń.
A więc, nie obejmuje to – często niewłaściwie zgłaszanych – roszczeń w stosunku do innego rodzaju ubezpieczeń, np. do OC przedsiębiorcy (np. uszkodzenia naczepy dokonał wózek widłowy podczas rozładunku przez odbiorcę towaru w Niemczech), ubezpieczenia podróżnego voyage.
Choć i w tym ostatnim praktyka wypracowała procedury, które pomagają likwidować tego rodzaju szkody, wymaga to wiedzy i doświadczenia.
Główną zasadą odróżniającą korespondenta od reprezentanta jest to, że reprezentant nie posiada autonomii w likwidacji szkody, tzn., że wszelkie decyzje dotyczące przyjęcia odpowiedzialności, ustalenia stopnia przyczynienia, zasadności zgłoszonych roszczeń, wysokości wypłaty odszkodowania, zadośćuczynienia są w pełni uzależnione od decyzji zagranicznego zakładu ubezpieczeń.
Szczegółowe informacje na temat funkcji reprezentanta znajdziesz w poprzednim moim wpisie.
Jakie są terminy likwidacji szkód przez reprezentanta?
W tym kontekście często niesłusznie przywoływane są przepisy dotyczące likwidacji szkód przez krajowe zakłady ubezpieczeń w państwie miejsca zdarzenia – na przykład niemieckie terminy likwidacyjne, które obowiązują lokalne towarzystwa ubezpieczeniowe na podstawie prawa niemieckiego, lecz nie mają zastosowania do działalności reprezentanta ds. roszczeń.
Terminy likwidacji szkód oraz podstawowe zasady wyznacza Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/103/WE ze zmianami, która została implementowana do polskiego porządku prawnego w zakresie likwidacji szkód przez reprezentantów w artykułach od 78 do 83h ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.
Termin likwidacji zgłoszonego roszczenia wynosi trzy miesiące od dnia jego zgłoszenia.
W przeciwieństwie do postępowań prowadzonych przez krajowe zakłady ubezpieczeń, reprezentant ds. roszczeń nie ma obowiązku wskazywania podstawy prawnej swojej decyzji – wystarczające jest udzielenie odpowiedzi na żądanie odszkodowawcze wraz z uzasadnieniem.
Kwestia ta została uregulowana w art. 82 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.
Co w sytuacji, w której termin likwidacji szkody zostanie przekroczony?
Obecnie brak jest bezpośrednich konsekwencji dla reprezentanta ds. roszczeń w przypadku naruszenia przepisów – nie podlega on bowiem sankcjom ze strony Rzecznika Finansowego ani Komisji Nadzoru Finansowego.
Wynika to z faktu, że ustawodawca wyraźnie oddzielił odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń od funkcji reprezentanta. Co więcej, funkcję tę może pełnić nie tylko zakład ubezpieczeń, lecz również np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, która jako podmiot nieobjęty nadzorem wymienionych instytucji, nie podlega ich bezpośredniej kontroli.
Jednakże tzw. IV Dyrektywa komunikacyjna przewiduje mechanizm zabezpieczający interesy poszkodowanych. W sytuacji, gdy reprezentant ds. roszczeń nie spełnia wymogów określonych w art. 82 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (np. nieudzielenie odpowiedzi wraz z uzasadnieniem co do zgłoszonych roszczeń w terminie 3 miesięcy), poszkodowany ma prawo skierować swoje roszczenie do organu odszkodowawczego. W Polsce funkcję tę pełni Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, zgodnie z art. 83 ust. 1 pkt 1 lit. a wskazanej ustawy.
Jak wygląda dalsza likwidacja przez organ odszkodowawczy?
Organ odszkodowawczy podejmuje działania zmierzające do ustalenia odpowiedzialności za szkodę oraz wysokości należnego odszkodowania w terminie 60 dni od dnia otrzymania żądania odszkodowawczego.
W praktyce termin ten stanowi dodatkowe 60 dniowy termin na likwidację szkody przez reprezentanta, albowiem przed upływem 60 dni wskazanych powyżej organ odszkodowawczy nie ma prawa wypłacić odszkodowania roszczącemu (poszkodowanemu) – zgodnie z art. 83b ust. 3 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.
Jeżeli w tym czasie reprezentant wyda decyzję wraz z uzasadnieniem, organ odszkodowawczy zostaje pozbawiony możliwości dokonania wypłaty w odniesieniu do tego roszczenia.
Co istotne, organ ten nie może ingerować w treść decyzji reprezentanta – niezależnie od tego, czy decyzja jest odmowna, czy też przewiduje wypłatę odszkodowania – ani samodzielnie wypłacać lub uzupełniać świadczenia.
Warto zaznaczyć, że reprezentant ds. roszczeń nie podlega przepisom ustawy o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego, o Rzeczniku Finansowym oraz o Funduszu Edukacji Finansowej. Oznacza to, że nie ciąży na nim obowiązek udzielania odpowiedzi na reklamację w trybie i terminach określonych w tej ustawie, ani też nie podlega sankcjom, w tym karom, które mógłby nałożyć Rzecznik Finansowy.
Podsumujmy,
wypadek drogowy za granicą może znacząco utrudnić dochodzenie należnego odszkodowania. Specyfika przepisów prawa obcego oraz konieczność posługiwania się dokumentacją w języku obcym sprawiają, że współpraca z reprezentantem ds. roszczeń staje się istotnym elementem procesu likwidacyjnego. Wsparcie prawnika posiadającego doświadczenie w sprawach międzynarodowych pozwala nie tylko właściwie przygotować dokumentację, ale również skutecznie komunikować się z reprezentantem lub zagranicznym ubezpieczycielem, minimalizując zaangażowanie Klienta w sprawy formalne.
Dzięki profesjonalnej obsłudze prawnej proces dochodzenia odszkodowania przebiega sprawniej, rzetelniej i z większym komfortem dla osoby poszkodowanej, a często przekłada się również na wyższe wypłaty odszkodowania, zadośćuczynienia.
Kancelarii posiada doświadczenie w prowadzeniu spraw międzynarodowych, co pozwala skutecznie reprezentować interesy Klientów i unikać typowych trudności proceduralnych.